به گزارش گروه جهاد و مقاومت مشرق، نهمین جلسه از سلسله نشست های گفتمان موسیقی دفاع مقدس برگزار شد.

در این جلسه محمد گلریز خواننده موسیقی ایرانی و سرودهای انقلابی، رضا اسماعیلی شاعر و منتقد ادبی و مصطفی محدثی خراسانی شاعر، ترانه‌سرا و منتقد ادبی حضور داشتند. همچنین علیرضا علیزاده هم به عنوان مجری کارشناس این جلسه را اداره می‌کرد.

در این نشست هم مانند دیگر نشست های گفتمان موسیقی دفاع مقدس، هر کدام از مهمانان به بیان دیدگاه‌هایشان درباره موسیقی و ادبیات دفاع مقدس پرداختند و آسیب‌شناسی‌های این حوزه و فرصت‌های هنری در این زمینه را تحلیلی و بررسی کردند.

در ادامه گزیده‌ای از صحبت‌های حاضران در نهمین نشست گفتمان موسیقی دفاع مقدس را می‌خوانید:

تا پنجاه سال دیگر کسی مانند میرزاده نمی‌آید

محمد گلریز: یک ماه قبل از آزادی خرمشهر به ما گفتند که پیروزی عظیمی در پیش داریم. من متعجب بودم که چطور با این اطمینان از این پیروزی سخن می گویند. ما کار بر روی ساخت سرود «خجسته باد» را آغاز کردیم. ساخت ملودی و تنظیم این قطعه را مجتبی میرزاده انجام داد. او در موسیقی ایران خیلی مهجور ماند. شاید تا پنجاه سال دیگر چنین هنرمندی در موسیقی ما ظهور نکند. متاسفانه در فقر و تنهایی در اتاقش فوت کرد.

میرزاده برای موسیقی انقلاب خیلی زحمت کشید. حرف به حرف کارهای آقای راغب را ایشان تنظیم کرد. ملودی های ساده را با تنظیم های عجیبش جاودانه می کرد.

بگذارید خاطره‌ی آشناییم با میرزاده را برایتان بگویم؛ اوایل انقلاب در سال 1358 فیلمی به نام «جایزه» ساختند. به من گفتند که آهنگ این فیلم را بخوانم. شعر خوبی هم داشت. استودیوی صبا در فلسطین برای ضبط کار انتخاب شده بود. آقای میرزاده اثر را تنظیم کرده بود. من ایشان را نمی شناختم. من سر قرار و راس ساعت به استودیو رفتم اما آقای میرزاده نیامده بود. چند ساعت منتظر ماندیم تا میرزاده بیاید. من فکر می‌کردم آهنگ ضبط شده و آماده است و من باید آوازش را بخوانم.

اما دیدم هیچ کاری انجام نشده است. میرزاده دست به کار شد. 16 ساز را یکی یکی در استودیو اجرا کرد و ضبط کرد و موسیقی ساخته شد و بعد به من گفت حالا اثر را بخوان. چنین توانایی در نواختن و تنظیم کردن واقعا بی‌نظیر بود.

وقتی نامه‌ی اوستا را تحویل می‌گیرند

رضا اسماعیلی: در عرصه ادبیات هم چهره های شاخص و بزرگی داشتیم. بزرگترین چهره استاد سبزواری بود که پیر و پیشکسوت عرصه سرودهای انقلابی بود. بزرگوارانی مانند محمود شاهرخی، مشفق کاشانی و مهرداد اوستا چهره هایی بودند که در سکوت و گمنامی کار می کردند. از اوایل انقلاب در صحنه بودند و بدون چشم داشت کار می کردند. آنچه موجب جاودانگی این عزیزان شده خلوصی بود که در کارشان داشتند.

استاد اوستا تعریف می کرد: روزی بنده خدایی از استانی آمده بود به من می گفت دستخطی بنویسید تا من ببرم پیش مسئولان استانی تا کارم را انجام دهم. گفتم من کاره ای نیستم اما با اصرار برایش نوشتم.

یک ماه بعد برگشت و با شیرینی آمد. گفت نامه شما را تحویل گرفتند و گفتند حرف استاد اوستا را زمین نمی اندازیم.
آن زمان کسی مانند اوستا چنین جایگاهی در جامعه داشت. زنده یاد سپیده کاشانی هم جایش خالی است.

آخرین اثرم برای مدافعات حرم بود

محمد گلریز: آخرین اثری که در ماه‌های گذشته منتشر کردم برای پیروزی نیروهای مقاومت بود. دلم می تپد برای کسانی که صادقانه و بی ادعا می روند و برای امنیت کشور می جنگند. آرزویم این است که با بضاعت فکری خودم کاری برای این عزیزان انجام دهم. به خیلی از ارگان ها گفتم اما انگار همه خواب بودند. گفتم این پیروزی(پیروزی مقابل داعش در عراق) دنیا را مبهوت کرده است.

این خیلی عجیب است که فرمانده ای(سردار سلیمانی) بگوید که سه ماه دیگر ما در عراق پیروزیم و داعش را شکست می دهیم. همه می خندیدند اما دیدیم که به واقعیت پیوست.

چندین بار به مسئولان مختلف گفتم اما در نهایت حوزه هنری مشهد این کار را پذیرفت. به فکرم رسید که در فرصت اندکی که داشتیم کلام قطعه «خجسته باد این پیروزی» را تغییر دهیم و با ملودی همان قطعه اثری جدید اجرا کنیم. در یک روز این قطعه را اجرا کردیم. استودیوی جدیدی در مشهد احداث کرده بودند که همان جا کار را ضبط کردیم. در طول یک روز و از صبح تا غروب همه کارهای این قطعه را انجام دادیم. یاد روزهای اوایل انقلاب افتادم که کارهای فوری انجام می دادیم. خوشبختانه این کار خیلی بازتاب خوبی داشت.

پی افکنیِ جریان مقاومت از دفاع مقدس شروع شد

محدثی خراسانی: اوایل دهه شصت بود که شاعری جوان و در مشهد ساکن بودم. در یکی از روستاهای مشهد معلم بودم. در روزنامه دیدم که آقای شاهرخی و اقای مشفق مجموعه ای از شعرهای دفاع مقدس را جمع آوری می کنند تا در قالب کتابی منتشر کنند. من هم آثارم را فرستادم و دیدم چندی بعد نامه ای آمد از طرف آقای مشفق و خیلی به من لطف داشتند و آثارم را برای انتشار در آن کتاب انتخاب کرده بودند.

انقلاب اسلامی از روز اول آرمان و هویتی داشته است. بعد از اینکه جریان دفاع مقدس پیش آمد، این آرمان ها و هویت مسیر دقیق تری پیدا کرد. جریان مقاومت که امروز مقابل تمام مستکبران ایستاده است؛ سرمنشاش انقلاب اسلامی است اما شکوفایی اش متعلق به دوران دفاع مقدس بود.

همه اینها در مجموع به پی افکنیِ جریان مقاومت در جهان منجر شد. ما لازم است که تاریخ دفاع مقدس را مرور کنیم چرا که برکات و ثمرات بسیاری برای ما و جهانیان داشته است. این نشست های گفتمان موسیقی دفاع مقدس، در همین راستا است و ما به د نبال این هستیم که بدانیم چه می شود کرد تا این ناگفتنی های عرصه موسیقی بیان شوند.

مسئولان دولتی موسیقی دفاع مقدس را مسکوت کردند / گله‌ی مقام معظم رهبری بابت فراموشی موسیقی دفاع مقدس

رضا اسماعیلی: دهه شصت زمان تولد موسیقی دفاع مقدس و سرودهای انقلابی بود. تمام سرمایه ها و اندوخته هایمان در این حوزه به آن زمان بر می گردد. دهه شصت زمان بازگشت به خویشتن بود. وقتی میراث معنوی موسیقی دفاع مقدس را بررسی می کنیم آثار فاخر و ماندگار به این عرصه بر می گردد. اولین آلبوم ماندگار در این حوزه نی نوا بود با صدای حسام‌الدین سراج.

با پایان یافتن دوران دفاع مقدس، ذهنیتی به وجود آمد که انگار تاریخ مصرف سرودهای انقلابی و موسیقی دفاع مقدس به پایان رسیده است. مسئولان دولتی ما این جریان را مسکوت کردند و این مسئله تبعات جبران ناپذیری برای ما داشت. اگر آن تجربیات فراموش نمیشد، امروز موسیقی دفاع مقدس به بالندگی والایی رسیده بود. یک دهه در این عرصه سکوت داشتیم.

هنرمندان عرصه دفاع مقدس به حاشیه رانده شدند. استادانی مانند استاد گلریز که عاشقانه کار می کردند تمام سختی ها را به جان خریدند و در این عرصه باقی ماندند. در عین حال چهره هایی هم بودند که مسیرشان را در جهت جریان آب تغییر دادند و براساس استقبال جامعه مسیر هنریشان را انتخاب کردند.

حمایت های مادی و معنوی از جریان موسیقی دفاع مقدس قطع شد و امروز مدیران فرهنگی کشور باید آن تعلل ها را جبران کنند. دو سال پیش مقام معظم رهبری تاکید کردند که چرا سرودهای دفاع مقدس به فراموشی سپرده شده است و همین مسئله خونی تازه در رگ موسیقی دفاع مقدس جاری کرد.

ما در عرصه موسیقی دفاع مقدس کاری نکرده ایم. علتش هم همین است که ما در عرصه موسیقی بلاتکلیف هستیم.  به برنامه ای نیاز داریم تا نسل جدید موسیقی دفاع مقدس را تربیت کند. امیدوارم در دفتر سازمان سینمایی دفاع مقدس حمایتی اگر از موسیقی دفاع مقدس انجام می شود مداوم باشد و با تغییر مدیریت ها همه چیز فراموش نشود.

مدت‌هاست منتظر تماس رئیس صداوسیما هستم / بی‌توجهی به آنچه تاکید مقام معظم رهبری است

محمد گلریز: روزی به اتفاق استاد مشفق و دو تن دیگر از شاعران خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم. شب قبلش آقای حسینی وزیر وقت ارشاد از من پرسید که شما کاری از آقای مشفق خوانده اید؟ گفتم بله.

به هر روی رفتیم و خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم. آنجا قرار شد آقای مشفق هم صحبتی بکند. آقای مشفق غزلی خواند که هر بیتش را مقام معظم رهبری تحسین کرد.

گوش هوشی ست اگر پنجره باز است اینجا / نغمه مرغ سحر گوش نواز است اینجا

برده از هوش مرا سکر سماع ملکوت / شمع و شب را یله کن قصه دراز است اینجا

روی زیبای تو تابنده تر از صبح نیاز / طاق ابروی تو محراب نماز است اینجا

چشمه معرفت از باده حیرت گذرد / قدمی پیش بنه راه فراز است اینجا

دل بود کعبه آمال تو احرام ببند / قبله قصد و صفا سعی و حجاز است اینجا

زندگی از نفس مردم آزاده ما / نافه آهوی چین غالیه ساز است اینجا

جان سرگشته ما در گرو روی کسی است / کافتابی به نهان خانه راز است اینجا

خار این بادیه، بویی ز شقایق دارد / خنده مریم گل، لعبت ناز است اینجا

پس از این ماجرا مقام معظم رهبری گفتند که با آثار آقای مشفق پیش از انقلاب آشنا بوده‌اند. رهبری در این دیدار رو به من کردند و گفتند که شما این غزل را بخوانید.

همانجا آقای حسینی نامه نوشت و پاراف کرد که این اثر آهنگسازی شود و من هم بخوانم. ما هم خوشحال شدیم. از بین آهنگسازان آقای آرزم انتخاب شد. کار ضبط شد و در بزرگداشت زنده یاد مشفق اثر را پخش کردیم. اثر را آن زمان به طور رسمی منتشر نکردیم.

آخرین بار در مراسم مهمی بودیم و چند تن از وزیران بودند و آقای علی عسگری(رئیس سازمان صدا و سیما) هم بودند. آنجا گفتم که چرا به سرودهای انقلابی و ارزشی نمی پردازید. این مسئله خواسته مقام معظم رهبری است.

باز هم بر سر میز شام به ایشان(آقای علی عسگری) گفتم که دو اتفاق مهم در زندگی من رخ داده که یکی زمانی بود که خدمت حضرت امام رسیدیم و ایشان سرود شهید مطهری را تایید کرد. یکی دیگر هم توفیقی بود که خدمت مقام معظم رهبری رسیدیم و ایشان به ما در زمینه موسیقی انقلابی به ما دستور دادند که کاری ویژه انجام دهیم.

گفتم مراسمی بگیرید و این اثر را رونمایی کنیم. ایشان هم گفتند بله، حتما. به منشی شان رو کردند و گفتند که با آقای گلریز تماس بگیرید و هماهنگی ها را انجام دهید. از آن زمان رفتند که تماس بگیرند...

من حدود 200 آواز دارم. دلم می سوزد که این آوازها با شعرهای ارزشمندی که دارند، چرا پخش نمی شوند.

به رئیس صدا و سیما و به وزیر ارشاد هم مستقیم گفتم و هیچ بهانه‌ای برای بی‌توجهی به این آثار وجود ندارد.

شواهد اینچنین است که انگار عمدی در کار است. مگر می شود مسئولی که با تجربه است و بلند پایه است و مقامش در حدِ رئیس صدا و سیما و یا وزیر ارشاد است، نتواند کاری در این زمینه انجام دهد.

نهضتی در زمینه احیای موسیقی دفاع مقدس شکل گرفته است

محدثی خراسانی: نهضتی در زمینه موسیقی دفاع مقدس شکل گرفته و همه ارگان ها باید در این زمینه فعال باشند. سازمان سینمایی دفاع مقدس به بررسی کمبودهای عرصه موسیقی دفاع مقدس پرداخته است. گفتمان ایجاد کرده ایم تا کاستی‌ها را دریابیم.

کار دیگر برگزاری کنگره تولید سرود و تصنیف و ترانه در عرصه دفاع مقدس است.

می‌خواهیم تولید آثاری محدود و مطابق با استانداردهای موسیقی امروز را داشته باشیم. سال گذشته 10 قطعه تولید کردیم که در قالب آلبومی با عنوان چاووشی بیداران منتشر شد.

تلاش شده که ملودی و نحوه ارائه موسیقی هم به روز باشد و در عین حال ریشه های موسیقی دفاع مقدس حفظ شود.

نیاز به کشف استعدادها داریم

محمد گلریز: باید فراخوانی در عرصه هنرهای مختلف داشته باشیم تا استعدادهای هنری  و جوان را از سراسر کشور کشف کنیم. این نیاز به تامین بودجه کلان دارد. استعدادیابی کنیم و گزینش هنری انجام شود و از میانشان بهترین استعدادها را انتخاب کنیم و پرورش دهیم.